|
فردوسی و بسترسازی نظری برای قدرت یابی نهاد وزارت در قرون میانه تاریخ ایران
|
علی اکبر نجفی رودمعجنی*   ، جواد عباسی |
| دانشگاه فردوسی مشهد ، a.najafi63@gmail.com |
|
|
چکیده: (1174 مشاهده) |
اوج‌گیری قدرت نهاد وزارت در تاریخ میانه ایران، به‌ویژه از اوایل دوره سلجوقی، معلول عوامل متعددی بود، اما این امر برای نهادی که در ایران تا دو قرن و اندی بعد از ورود اعراب مسلمان به محاق رفته و حتی بیم از میان رفتن موجودیتش در میان بود، بدون نوعی بسترسازی پیشینی، به دشواری ممکن و قابل دوام می‌نمود. از آغاز قرن چهارم می‌توان کوشش‌هایی را در این زمینه ردیابی کرد. در این میان، فردوسی را باید در شمار نخستین کسانی دانست که در این زمینه تأثیر بسزایی داشت. پرسش این است که شاهنامه چه تأثیری بر فراهم آمدن یک بستر نظری برای اوج‌گیری و تثبیت قدرت نهاد وزارت در قرون میانه تاریخ ایران داشت؟ فردوسی که در پی حفظ هویت ایرانی و همچنین تجدید حیات ساختار سیاسی ایران باستان به عنوان بدیل مناسبِ سامان سیاسی مستقرِ زمانه خود بود، در شاهنامه و به‌ویژه در بخش تاریخی آن (با توجه به عدم وجود شاهانِ خردمندِ عصر اسطوره‌ای)، وزیر را شخصیت اصلی این بخش نمایانده بود و با «برکشیدن» بزرگمهر به عنوان یک حکیم/وزیر و قائل شدن خصایص ویژه برای او، ارجی بسزا برای این نهاد قائل شد که این امر پس از فردوسی و با توجه به نفوذ عام شاهنامه، با تبدیل شدن بزرگمهر به نماد نهاد وزارت، توانست همچون یک بستر نظری مناسب برای ترقی و تثبیت قدرت این نهاد مفید فایده افتد.
واژه‌های کلیدی |
|
| واژه‌های کلیدی: نهاد وزارت، فردوسی، شاهنامه، بزرگمهر |
|
|
متن کامل [PDF 984 kb]
(251 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
عمومى
دریافت: 1399/12/19 | ویرایش نهایی: 1400/10/30 | پذیرش: 1400/6/20 | انتشار الکترونیک پیش از انتشار نهایی: 1400/3/29 | انتشار: 1400/7/19 | انتشار الکترونیک: 1400/7/19
|
|
|
|
|
|
