استادیار گروه تاریخ، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران ، Dr.jafarniya@gmail.com
چکیده: (2772 مشاهده)
دورۀ دوم حکمرانی کلبعلیخان از امرای متنفذ خاندان کنگرلو بر نخجوان (حک: 1219-1235ق/ 1804-1820م)، مقارن با جنگهای اول ایران و روسیه بود. او در آغاز این جنگها، به همکاری با سرداران نظامی روس پرداخت، اما در اثنای جنگ ایروان (1219ق/1804م)، به حکومت قاجاریه گرایش یافت. این سؤال مطرح است که: علل گرایش کلبعلیخان در آغاز جنگ به روسها و سپس چرخش او به ایران و در ادامه تردید در همکاری با حکومت قاجاریه چه بود؟ این مسئله با تکیه بر مجموعه نسخ خطی مکاتبات خاندان کنگرلو و منابع تاریخی قاجار و اسناد روسی بررسی شده است. نتیجه آنکه کلبعلیخان برای مقابله با سیاست حذف و ادغام نخبگان محلی در ساختار حکومت یکپارچه ایران با هدف بقای سیاسی خود، به روسها گرایش یافت که برآیند آن عزل او توسط آقامحمدخان از حکمرانی نخجوان بود. در مقابل، سیاست ملایم فتحعلیشاه توأم با وعدۀ حکمرانی نخجوان و حضور گروگانی از خانوادۀ او در دربار قاجار، به گرایش کلبعلیخان به حکومت ایران منتهی شد. البته این همکاری به علت رفتار مذبذب کلبعلیخان با بدگمانی متقابل استمرار داشت.
jafarniya F, aziznejad M. The Role and Position of Kalbalikhan Kangarloo Nakhjavani
in the First Round of Iranian-Russian Wars in the Caucasus. مطالعات تاریخ اسلام 2024; 16 (60) :83-108 URL: http://journal.pte.ac.ir/article-1-1077-fa.html
جعفرنیا فاطمه، عزیزنژاد محمد. نقش و جایگاه کلبعلیخان کنگرلو نخجوانی
در جنگ های دوره اول ایران و روس در قفقاز. فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام. 1403; 16 (60) :83-108