انقلاب مشروطیت به ­رغم مطالعات گسترده، در برخی موضوعات از جمله نقش برخی کنشگران سیاسی و عناصر متنفذ محلیِ دور از کانون ­های مشروطیت، به بررسی بیشتری نیاز دارد. در این راستا دو شخصیت سیاسی زنجانی، میرزا ابوالمکارم و ابوطالب موسوی از جمله کنشگران دورۀ مشروطه به ­شمار می­ روند که تاکنون به­ جز اشاره ­های کوتاه منابع عمومی، کارنامه­ شان مورد بررسی قرار نگرفته است. برادران زنجانی با فراز و فرود در مواضع و چرخش­ های سیاسی، در مقابل دو جریان مشروطه ­خواهی و ضدّ مشروطه­ نقشی شایستۀ بررسی ایفا کردند. در این پژوهش با بهره­ گیری از منابع اصیل، روزنامه­ ها و اسناد جدید و با استفاده از روش توصیفی-تبیینی به بررسی کارنامه و مواضع سیاسی این دو شخصیت زنجانیِ عصر مشروطه پرداخته شده است. مدعای نگارندگان پژوهش این­ است که مشروطه ­خواهی میرزا ابوالمکارم متأثر از ملاحظات و رقابت ­های طبقاتی با خاندان­ ها و علمای نوظهور زنجان بود. مواضع ضدّ مشروطۀ میرزا ابوطالب نیز به ­سبب نزدیکی به دربار، رقابت با علمایی چون بهبهانی و مشروعه­خواهی حاصل شد. این مواضع به تثبیت موقعیت میرزا ابوالمکارم در زنجان و قتل میرزا ابوطالب در تهران انجامید.