|
طریقت صفی‌علیشاهی؛ نمونه‌ای از پیوند طریقت و سیاست در عصر قاجار
|
رضا دهقانی*   ، علی اصغر چاهیان بروجنی  |
| داشگاه تهران ، rdehghani@tabrizu.ac.ir |
|
|
چکیده: (2189 مشاهده) |
صوفیان نعمت‌الهی که پس از قرن‌ها در قرن هجدهم راه بازگشت از هند به ایران را در پیش گرفتند، در قرن نوزدهم علاوه بر گسترش و توسعه آن در ایران، به فرقه‌های مختلف تقسیم شدند. یکی از این فرقه‌ها طریقت صفی‌علیشاهی است که علاوه بر جدا شدن از بدنۀ اصلی نعمت‌اللهی دارای منشی متفاوت یا ملموس‌تر در رویکردهای سیاسی و اجتماعی نسبت به سایر فرقه‌های بود. منشی که موجب گردید در تعامل عمیق با دربار قاجار قرار گیرد به نحوی که در بین درباریان قاجار نیز راه یافت و از سوی دیگر نقشی تأثیر گذار در انقلاب مشروطه برجای گذاشت. این جستار با روش توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه بر مطالعات کتابخانه‌ای سعی دارد تا چگونگی و چرایی شکل‌گیری این طریقت، خاستگاه و رویکردهای آن را در صحنه‌های سیاسی و اجتماعی ایران عصر قاجار در دوره فعالیت صفی‌علی شاه ـ موسس این طریقت ـبررسی کند و پیامدهای آن را در عصر جانشین وی ظهیرالدوله باز نماید و از این طریق به نمایی از زمینه‌های تکوین رویکردهای سیاسی طریقت مزبور در عصر قاجار و انقلاب مشروطه دست یابد.
یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد اندیشه صفی‌علیشاه در طول دورۀ ناصرالدین شاه شکل گرفت و رویکردهای سیاسی و اجتماعی وی در آثارش بتدریج بازتاب یافت. در همین راستا توانست اعتماد هیأت حاکمه قاجار را به سمت خویش جلب نماید و با جذب درباریان و حمایت مادی و سیاسی آنها به گسترش طریقت خویش بپردازد و اندیشه‌های برگرفته از عرفان اجتماعی خویش را در جامعه بسط دهد و در راستای همین اندیشه‌های عرفانی توانست با قشر روشنفکر و نوگرای جامعه تعامل و همسویی نماید که نهایتاً منجر به تأثیر گذاری طریقت صفی‌علیشاهی در انقلاب مشروطه گردید. |
|
| واژه‌های کلیدی: قاجاریه، مشروطه، نعمت‌اللهیه، صفی‌علیشاه، ظهیرالدوله. |
|
|
متن کامل [PDF 511 kb]
(1615 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي تاریخ اسلام
دریافت: 1396/8/18 | پذیرش: 1397/2/8 | انتشار: 1397/6/24 | انتشار الکترونیک: 1397/6/24
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
