دکتری تاریخ اسلام، دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات، تهران، ایران ، bakhtiyari.fateme@ut.ac.ir
چکیده: (2193 مشاهده)
«امت» به عنوان جمعیتی که حول قصدی دینی وحدت یافته، مفهومی است که در دو سطح انتزاعی و عینی تحلیل می‌شود. سطح نظری آن متکی بر خاستگاه ایمانی و قرآن و مبانی عینی آن در بستر تاریخی قابل فهم است. مقاله حاضر با عزیمت از نقطۀ تاریخی و از منظر جامعه‌شناسی دینی، به این پرسش پاسخ می‌دهد که چگونه مفهوم ایمانی امت از حوزه تَعَیُن در ذهن، به ساحت واقع منتقل شد و در موجودیت تاریخی خود، چه لایه‌های مفهومی را در برگرفت؟ واژۀ امت که بر قصد و هدف تأکید دارد، در مدل قرآنی بر سه قسم امت واحده، مسلمه و امت واسطه تبیین شده، اما آشکارسازی آن در مدل تاریخی، متفاوت از قصد قرآنی صورت گرفته است. تحقیق نشان داد که چگونه این مفهوم به‌رغم بنیان ایمانی، در برخورد با جامعۀ عربی لایه‌های مکانی، زمانی و جمعیتی یافت و تا پایان خلافت راشدین در سه نقطۀ تاریخی مهم ارتداد، فتنۀ عثمان و ماجرای حکمیت دچار دگرگونی در سطوح معنایی و تعبیری درون‌گروهی شد و وجه رهبری بر هدف ایمانی مفهوم غلبه کرد.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله: تاریخ اسلام/تاریخ صدر اسلام دریافت: 1402/12/14 | ویرایش نهایی: 1403/9/24 | پذیرش: 1403/5/10 | انتشار الکترونیک پیش از انتشار نهایی: 1403/6/21 | انتشار: 1403/8/9 | انتشار الکترونیک: 1403/8/9
Bakhtiyari F. The Historical Study of the Foundations of the Concept "Ummah" until the End of the Rāshidun Caliphate. مطالعات تاریخ اسلام 2024; 16 (61) : 4 URL: http://journal.pte.ac.ir/article-1-1124-fa.html
بختیاری فاطمه. مطالعه تاریخی مبانی مفهوم امت تا پایان خلافت راشدین. فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام. 1403; 16 (61) :95-116
