|
ارزیابی عوامل اقتصادی، سیاسی و مذهبی در توسعه ساختار شهر کرمانشاه در دوره قاجار با تکیه بر شواهد تاریخی و باستان‌شناسی موجود
|
محمد ابراهیم زارعی*   ، یداله حیدری باباکمال |
| بوعلی سینا همدان، گروه باستان‌شناسی دانشکده هنر و معماری |
|
|
چکیده: (2980 مشاهده) |
| الگوی فضایی شهرهای اسلامی بازتابی از شرایط اقلیمی ـ طبیعی، مناسبات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و مذهبی جامعه است؛ از این رو در هر دوره از تاریخ شهرسازی اسلامی، ظهور شکل خاصی از شهر با مناسبات اجتماعی و اقتصادی مسلط آن دوران هماهنگی می‌یابد. اوج توسعه و رونق شهر کرمانشاه در دورۀ قاجار با دوران حکومت محمدعلی میرزای دولتشاه آغاز می‌شود و فرزندش عمادالدوله آن‌را تکمیل می‌کند. به جهت حمایت شاهزادگان قاجاری یاد شده، شهر کرمانشاه به بزرگ‌ترین شهر منطقۀ غرب ایران تبدیل می‌شود. بر این اساس پژوهش حاضر در نظر دارد تا با تکیه بر اسناد دستِ اول تاریخی و شهرسازی عوامل مهم اقتصادی، سیاسی و مذهبی را در توسعه شهر کرمانشاه در دوره قاجار بررسی کند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که ساختار منظم بازار، قرارگیری ارگ حکومتی، مسجد جامع و میدان اصلی شهر در کنار یکدیگر و در مجاورت محله‌های مرتبط با آنها، عناصر اصلی ساختار شهر کرمانشاه را در دورۀ قاجار تشکیل می‌دهند. این عناصر در داخل حصاری مرتفع محصور بودند. در این میان اهمیت حمایت گستردۀ شاهزادگان قاجاری از امور تجاری و به‌دنبال آن توسعه بازار و گمرک به‌عنوان مهم‌ترین عامل در توسعه ساختار شهر، در مقایسه با عوامل دیگر بسیار چشمگیرتر بوده است. همچنین وجود مساجد محله‌ای متعدد، تکایا و راه زیارتی عتبات عالیات و وجود رودخانه آبشوران، ارتفاعات در شمال و جنوب و دشت‌های وسیع در شرق و غرب نیز در شکل‌دهی مراکز محلات و استحکام ارتباط آنها با بازار و ارگ حکومتی مؤثر بوده است. |
|
| واژه‌های کلیدی: شهر قدیم کرمانشاه، رونق اقتصادی ـ سیاسی و مذهبی، اسناد تاریخی، دوره قاجار |
|
|
متن کامل [PDF 1443 kb]
(2029 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي تاریخ اسلام
دریافت: 1396/5/26 | ویرایش نهایی: 1396/6/21 | پذیرش: 1396/5/26 | انتشار: 1396/5/26 | انتشار الکترونیک: 1396/5/26
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
