پیدایش اندیشه تجدد در جهان اسلام، چالشهای بسیار در پی داشته است. مسلمانان سنّتگرا، تمامقد به مصافِ آن شتافتهاند و جدالی سخت و البته تاکنون بیپایان درگرفته است. تداوم حیات سنّت بهموازات تجدد نو پیدا، منجر به دوگانگی شده است. مصطفیصبری توقاتی یکی از آخرین و مؤثرترین شیخالاسلامهای وانفسای عثمانی، بهمثابه اندیشهورزی سنّتگرا تلاش میکند با برجسته کردن جنبههای فرهنگی اسلام مقابل فرهنگ غربی و نیز تأکید بر قوانین برآمده از شریعت و جَرَیانِ آن در حیات اجتماعی و بهتبع آن تقویت حضور فعالانه عالمان دین، الگویی برای رویارویی با مدرنیته و نتایج حاصل از آن به دست دهد. حاصل تلاش مصطفیصبری و همفکرانش، برجسته شدنِ نقش سیاسی اسلام در نیمه دوم قرن بیستم است. پژوهش حاضر در نظر دارد برنامه اصلاحی مصطفیصبری توقاتی را با تکیه بر زندگی سیاسی، مبانی معرفتی و اندیشه وی از خلال مهمترین آثارش تحلیل نماید.
mahmoudi J, Hazrati H. Confronting Traditionalists with Modernity in first half of twenty century; case study Sheikh ul-Islam of ottoman caliphate, Mustafa Sabri Tukati (1869–1954)
. مطالعات تاریخ اسلام 2018; 10 (36) :113-132 URL: http://journal.pte.ac.ir/article-1-419-fa.html
محمودی جلال، حضرتی حسن. رویارویی سنّتگرایان با تجدد در نیمه نخست قرن بیستم؛ مطالعه موردی شیخالاسلامِ خلافتِ عثمانی، مصطفیصبری توقاتی (1869-1954م.). فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام. 1397; 10 (36) :113-132