جهاد در دین مبین اسلام از تکالیفی است که با شرایط خاص و رعایت ضوابط ویژه و کاملاً برنامهریزی شده انجام میگیرد و به سبب ماهیت اجتماعی، سیاسی و امنیتیاش بدون حضور حاکم اسلامی امکانپذیر نیست؛ چنانکه مشروعیت آن منوط به اذن امام معصوم (ع) در عصر خود و فقیه عادل در عصر غیبت است. در دورۀ صفویه نیز جهاد از سوی اکثر فقها در زمان غیبت جایز شمرده نمیشد. با وجود این، در تمام دورۀ صفویه جهاد بهعنوان یک شعار و محرک در جنگها شناخته میشد و مورد استفاده قرار میگرفت. از این رو، این مفهوم و مصادیقاش در دورۀ صفویه نیاز به بررسی و واکاوی دارد. در نتیجه، این مقاله، حولِ محور این پرسش شکل گرفته که جهاد در دورۀ صفویه در چه معنا و مفهومی به کار رفته و چه مصادیقی داشته است؟ در پاسخ، مقاله این مدعا را طرح میکند که با وجود مخالفت اکثر علما و فقهای عصر صفوی، مبنی بر جایز نبودن جهاد در عصر غیبت، شاهان صفوی متناسب با شرایط پیش آمده یا از فقها اذن جهاد میگرفتند و یا بدون اذن آنها، با شعار جهاد به نبرد با دشمنان داخلی و خارجی، اعم از مسلمان و غیرمسلمان میپرداختند. این پژوهش با تکیه بر رسالههای فقهی، نامهها، اسناد و منابع تاریخی و با روش توصیفی - تحلیلی سعی در تبیین و واکاوی مفهوم جهاد و مصادیق آن در دورۀ صفویه دارد.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله: تخصصي تاریخ اسلام دریافت: 1396/12/22 | ویرایش نهایی: 1396/12/23 | پذیرش: 1396/12/22 | انتشار: 1396/12/22 | انتشار الکترونیک: 1396/12/22
Advay M, Khalandi A. An Analysis of the Concept of Jihad and its Various Manifestations in the Safavid Era. مطالعات تاریخ اسلام 2018; 9 (35) :7-36 URL: http://journal.pte.ac.ir/article-1-373-fa.html
ادوای مظهر، خالندی انور. واکاوی مفهوم جهاد و مصادیق آن در دورۀ صفویه. فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام. 1396; 9 (35) :7-36