|
جایگاه حج در مناسبات اقتصادی ایران و عثمانی در عصر قاجار
|
اصغر قائدان*   ، محمدتقی امامی ، اسراء دوغان |
| دانشگاه تهران، گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی ، qaedan@ut.ac .ir |
|
|
چکیده: (2454 مشاهده) |
در این پژوهش، جایگاه اقتصادی حج و تأثیر آن در روابط اقتصادی دولت عثمانی به عنوان برگزار کننده و دولت ایران عصر قاجار به عنوان میهمان، بررسی شده است. در این مقوله پیرامون سه رکن اصلی بحث شده است:
1. حجاج(میهمانان) 2. دولت(برگزار کنندگان) 3. بدویان و بومیان(میزبانان). از آنجا که هرگونه فرآیند اقتصادی که توسط میهمانان و برگزارکنندگان انجام میشد؛ به پدیده امنیت ارتباط مییافت لذا آن هم مورد مطالعه قرار گرفت. این پژوهش در سه حوزه سیاست اقتصادی دو دولت ایران و عثمانی، اقتصاد ترکیبی و بازار مشترک، و درآمدهای رسمی و غیررسمی از راهها و حجاج انجام شده است. همچنین موضوعاتی نظیر جایگاه موقوفات، اهمیت راههای تجاری و اقتصادی، خدمات دولت عثمانی، مشکلات کاهش ارزش پول، سرقت اموال حجاج و چارهجویی و تخلفات مادیِ دولت عثمانی در حج گزاری، از دیگر مباحث این پژوهش است. ما در این تحقیق به این پرسش پاسخ گفتهایم که علاوه بر جایگاه مذهبی و سیاسی حج، تا چه حد میتوان برای آن جایگاهی اقتصادی تعریف کرد و به این نتیجه دست یافتیم که سیاستهای اقتصادی دولت عثمانی در رشد و توسعه اقتصادی حرمین، مدیریت صحیح حج، رفاه و پیشرفت بدویان، تأثیر مثبتی داشته است اگر چه برای خود این دولت، منافع اقتصادی نمیتوان متصور بود؛ زیرا برای این دولت، صرفاً دستیابی و حفظ عنوان خادم الحرمین شریفین مستلزم چنین هزینههایی بود. و نیز با توجه به برپایی بازارها در مسیر راه زوار و حجاج و مشکلاتی که در امر مبادله کالا با پول وجود داشت، استراتژی و سیاست «اقتصادِ ترکیبی در مراسم حج» از مهمترین راهکارهای تعاملات اقتصادی دولتین بوده است. از سوی دیگر، در این پژوهش به نقش دولت قاجار و اولویتهای سیاسی آن در خصوص حج به عنوان دولت میهمان هم پرداخته شده است. اسناد معتبر در عصر قاجار نشان میدهد که این دولت کوشیده است تاموانعی را که مأموران عثمانی بر سر راه حاجیان ایرانی ایجاد میکردند مرتفع سازد و از آنان حمایت کند و دولت عثمانی را در این باره تحت فشار قرار دهد.
|
|
| واژه‌های کلیدی: حجاج ایرانی، حجاج عثمانی، قاجار، عثمانی، اقتصاد ترکیبی حج، امنیت راههای حج |
|
|
متن کامل [PDF 383 kb]
(1684 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي تاریخ اسلام
دریافت: 1396/6/22 | پذیرش: 1396/6/22 | انتشار: 1396/6/22 | انتشار الکترونیک: 1396/6/22
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
