|
بازار وکارکرد اقتصادی، سیاسی و فرهنگی آن در شهرهای
بلخ، مرو و نیشابور در دو سدۀ نخست هجری قمری
|
ذکرالله محمدی*   ، محمد محمدپور ، غلامرضا یوسفی رامندی |
| بین المللی امام خمینی قزوین ، zkmohammadi@yahoo.com |
|
|
چکیده: (2817 مشاهده) |
تاریخچه بازار به عنوان یک مقوله اقتصادی و اجتماعی در تاریخ ایران به دوران باستان به ویژه دوره ساسانیان بر‌می‌گردد. بازار در دورۀ ساسانی در کالبد شهری در قسمت شارستان که مرکز اقتصادی شهر به حساب می‌آمد قرار داشت؛ اما بعد از ورود اسلام، با توجه به کاهش ارزش اقتصادی شارستان و رشد قسمت ربض شهرها، بازارهای ربض دارای اهمیت بیشتری شدند. بازارهای شهرهای مرو، بلخ و نیشابورِ خراسان نیز که موضوع مورد مطالعۀ این مقاله است، در دورۀ اسلامی در ربض شهر واقع بودند. پرسش اصلی این مقاله به صورت زیر است: کارکرد اقتصادی بازارهای مذکور چگونه بوده است؟ فرضیه نخست بدینگونه است: مقوله‌هایی چون رشد شهرنشینی در منطقۀ خراسان، تولید محصولات متنوع و مازاد نیاز منطقه‌ای آن محصولات و به تبع آن رشد تجارت و بازرگانی، به کارکرد اقتصادی بازارها رونق خاصی بخشیده بودند. تحقیق حاضر، علاوه بر پرداختن به عوامل مؤثر در ایجاد این بازارها، و نیز تبیین کارکرد اقتصادی آنها در دو سدۀ نخست هجریقمری، از دو نکته اساسی فرهنگی و سیاسی بازارهای آن منطقه نیز به عنوان تکملۀ بحث پرده بر‌می‌دارد: نخست، پیوند مسجدها و مدرسهها با بازار و به تبع آن سکونت برخی از عالمان در این بازارها و نیز نفوذ برخی نحلههای فکری در بازار و در میان تاجران، چهرۀ فرهنگی برخی از این بازارها را منعکس می‌کند. دوم، مجازات برخی از مجرمان سیاسی در این بازارها نیز مؤید کارکرد سیاسی آنهاست، و یا زمانی که بازاریان از سوی حکمرانان منطقه مذکور مورد ستم مالی واقع میشدند، نقش مؤثری در تحولات سیاسی ایفا می‌کردند؛ به گونهای که نقش آنها در قتل قتیبهبنمسلم و نیز روی کار آمدن عباسیان، مؤید این مطلب است.
|
|
| واژه‌های کلیدی: بازار، خراسان، اقتصاد، فرهنگی، بازاریان |
|
|
متن کامل [PDF 342 kb]
(1977 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي تاریخ اسلام
دریافت: 1396/6/22 | پذیرش: 1396/6/22 | انتشار: 1396/6/22 | انتشار الکترونیک: 1396/6/22
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
