محسن آقاحسنی، امیر تیمور رفیعی،
دوره ۱۱، شماره ۴۱ - ( مطالعات تاریخ اسلام ۱۳۹۸ )
چکیده
واقعهی کربلا، طی قرنهای متمادی، تاثیرگذاری پایداری بر نسلهای متوالی داشته است. جریانهای اجتماعی که به تبع این حادثه ظهور پیدا کردهاند، موید این تاثیر است. هنرنمایشی شبیهخوانی، به عنوان یکی از گونههای تحول یافته گفتمان این واقعه، از جمله این جریانها میباشد. هنری که در مسیر عرضه خود، از عوامل متعدد اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بهره برده است. اما آیا ریشه این آیین سنتی را فقط باید در آیینهای باستانی ایران مانند؛ سوگ سیاوش و... جستجو کرد؟ آنچه که کمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ بررسی نقش فعل و انفعالات سیاسی از قبیل؛ تقابل و تعامل فرق و ادیان مذهبی و ارتباط آنها با حاکمان و حرکتهای خودجوش مردمی، در فراز و فرود روند تکاملی شیوه نمایشی گفتمان این واقعه یا همان آیین شبیهخوانی میباشد. در این مقاله تلاش میشود تا به روش تحلیلی و توصیفی و با استفاده از اسناد، گزارشها و کتب تاریخی موجود، نقش اینگونه عوامل سیاسی در شکلگیری این هنر آیینی آشکار شود.