روایت مورخان دوره صفویه از نخستین مواجهه شاه- قزلباش در دوره شاه طهماسب، روایتی نسبتاً واقعگرایانه و البته نه چندان صریح از افول زودهنگام یک ساختار مقدس در یک صورتبندی غیرتقدسگرایانه است. بنابراین هر چه از مرحله جنبش اولیه صفویان فاصله میگیریم، روایت مورخان از محتوایی تقدسگرایانه به جانب نوعی واقعگرایی معطوف میشود. بر این اساس، روایت مورخان از نخستین مواجهه شاه- قزلباش، از دو منظر روششناختی و محتوایی قابل تأمل است. از نظر روششناختی روایت این مورخان ماهیتی نسبتاً توصیفی دارد، اما کمتر به جانب تقدسگرایی معطوف میشود. از نظر محتوایی نیز این بازخوانی تأکیدی بر افول جایگاه مریدی امرای قزلباش تحت تأثیر مطالبهگری فزاینده اقتصادی و عطش سیاسی روزافزون آنان، تأکید بر نقش آنها در به چالش کشیدن زودهنگام الوهیت نهاد شاهی و در نهایت برساختن چهرهای قهرمانانه از شاه به عنوان پیروز نهایی این جدال است. نگارندگان این پژوهش درصدد بودهاند با رویکرد توصیفی- تحلیلی عناصر شکل دهنده روایت مورخان از نخستین مواجهه شاه- قزلباش در ابتدای عصر شاه طهماسب را مورد واکاوی قرار دهند.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله: عمومى دریافت: 1399/6/12 | ویرایش نهایی: 1401/2/1 | پذیرش: 1399/11/26 | انتشار الکترونیک پیش از انتشار نهایی: 1400/3/29 | انتشار: 1400/7/19 | انتشار الکترونیک: 1400/7/19
karamali A, zahabi M, moeini M. Historians and their narrations of the first encounters between Shah and Ghezelbash in Safavid historiography. مطالعات تاریخ اسلام 2021; 13 (49) :77-96 URL: http://journal.pte.ac.ir/article-1-724-fa.html
کرمعلی اکرم، ذهابی مجتبی، معینی مینا. مورخان و روایت آنان از نخستین مواجهههای شاه- قزلباش در تاریخنگاری صفویه. فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام. 1400; 13 (49) :77-96